Δημος Γκουνταρουλης – Ο μουσικος λογος του Μπαχ σε διαλογο με την τεχνη του χορου

Η συνομιλία μας υπήρξε περιπετειώδης καθώς το αίτημά μου για μία συνέντευξη βρήκε τον Δήμο Γκουνταρούλη τη στιγμή της μετακόμισης, του ίδιου και της οικογένειάς του μετά από 27 ολόκληρα χρόνια διαμονής στο εξωτερικό, στην Ελλάδα της κρίσης. Βέβαια, για έναν άνθρωπο που διαμένει μόνιμα 19 ολόκληρα χρόνια στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας όπου η πλειοψηφία των κατοίκων μένει σε φαβέλες και δεν γνωρίζει ανάγνωση και γραφή, η ελληνική κρίση μοιάζει ανώδυνη.

Η αφορμή της κουβέντας μου με τον διεθνή και πολυβραβευμένο Έλληνα βιολοντσελίστα Δήμο Γκουνταρούλη, ήταν η τόσο ιδιαίτερη παράσταση μουσικής και χορού που θα παρουσιάσει με τον επίσης διάσημο Βραζιλιάνο χορευτή και χορογράφο Ισμαέλ Ίβο στις 13 και 14 Ιουνίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και έχει τον τίτλο: «Λόγος – Διάλογος». Φυσικά η συζήτηση επεκτάθηκε και στην μέχρι τώρα επαγγελματική πορεία του καλλιτέχνη, στο Παρίσι, στη Βραζιλία και στην απόφασή του να επιστρέψει στην Ελλάδα. Πραγματικός πολίτης του κόσμου ο Δήμος Γκουνταρούλης μιλά για τους σταθμούς της πορείας του, για την πολύχρονη και ενδελεχή ενασχόλησή του με τις σουίτες για σόλο βιολοντσέλο του Μπαχ αλλά αλλά και για το project «Λόγος – Διάλογος» του οποίου η αρχική συνολική μορφή πρωτοπαρουσιάστηκε το 2013 και περιελάμβανε και τις 6 σουίτες χορογραφημένες από 6 καταξιωμένους Βραζιλιάνους χορογράφους.

Σε αυτή την performance που θα παρουσιαστεί στην Αθήνα, θα απολαύσουμε την 5^η, την πιο θλιμμένη από τις σουίτες, ερμηνευμένη χορευτικά από τον Ισμαέλ Ίβο και μουσικά από το μπαρόκ βιολοντσέλο του Δήμου Γκουνταρούλη σε μία σχέση διαλόγου τεχνών, εννοιών και εποχών στην αρχή του οποίου όμως βρίσκεται πάντα ο μουσικός λόγος του Μπαχ!

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

 

Η πρώτη μεγάλη αλλαγή ζωής!

Έφυγα 18 χρονών από την Ελλάδα δηλαδή όταν μπόρεσα να φύγω… Πήγα στο Παρίσι όπου, με υποτροφία του γαλλικού κράτους, συνέχισα τις σπουδές μου στο βιολοντσέλο καθώς μέχρι τα 18 μου χρόνια σπούδαζα κλασική μουσική. Έφτασα στο Παρίσι με όλη την επαναστατικότητα του εφήβου και με μία τάση φυγής και γνωριμίας με τον κόσμο.

Εκείνη την εποχή μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον ανάμεσα σε άραβες, αφρικανούς και αμερικανούς τζαζίστες, αποφάσισα να κάνω μια επαγγελματική στροφή και από τον χώρο της κλασικής μουσικής να βουτήξω στον χώρο της τζαζ και του αυτοσχεδιασμού! Έκανα περιοδείες, δούλεψα, πολύ νέος, με σπουδαίους μουσικούς που είχαν συνεργαστεί με ανθρώπους – θρύλους της τζαζ όπως για παράδειγμα τον Charles Mingus! Άρχισα επίσης να συνεργάζομαι με

Δήμος Γκουνταρούλης, photo: Σωκράτης Νίκογλου

επαγγελματίες άλλων χώρων. Είχα μια στενή συνεργασία με έναν γαλλόφωνο διηγητή με τον οποίο ως ντούο γυρίσαμε όλη τη γαλλόφωνη Ευρώπη και την Τυνησία! Όπως καταλαβαίνετε, αυτό ήταν μια συναρπαστική εμπειρία για εμένα καθώς με έφερε σε επαφή με άλλους πολιτισμούς. Ήταν μια σπουδαία σχολή ίσως και σπουδαιότερη από το Ωδείο. Δούλεψα πολύ, μελέτησα πολύ και το σύνολο αυτής της εμπειρίας με έθρεψε, με ενέπνευσε με έναν άλλο τρόπο σκέψης και στάσης στη σκηνή και στη μουσική γενικότερα…

Από το μελαγχολικό Παρίσι στην εξωτική Βραζιλία

Έμεινα 8 χρόνια στο Παρίσι. Κάποια στιγμή μέσα σε αυτό τον επαγγελματικό χώρο αρκετά επαναστατημένος και ανήσυχος ακόμα αλλά, ήδη στα 25 μου, κουρασμένος από την Ευρώπη, από τη Γαλλία, τους γάλλους και τον χειμώνα έφτασα για πρώτη φορά στη Βραζιλία, καλεσμένος ως αυτοσχεδιαστής βιολοντσελίστας σε ένα Διεθνές Φεστιβάλ Βιολοντσέλου. Όπως μπορείτε να φανταστείτε πρώτη φορά διέσχισα τον ωκεανό και ήταν κάτι σαν όνειρο για μένα. Έφτασα στο Ρίο Ντε Τζανέιρο και μετά από την κατάθλιψη του Παρισιού και αυτή την ατμόσφαιρα της νυχτερινής αστικής ζωής του τζαζίστα, ξαφνικά, βρέθηκα σε μία τριτοκοσμική χώρα με πολλά όμως σαγηνευτικά στοιχεία. Για ένα χρόνο περίπου ταξίδευα συχνά από το Παρίσι στη Βραζιλία και τελικά το 1996, ένα χρόνο μετά δηλαδή, αποφάσισα να εγκατασταθώ μόνιμα σε αυτή τη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Το καλλιτεχνικό έναυσμα ήταν ο νέος κόσμος, δηλαδή το έδαφος και ο χώρος που προσέφερε, ως νέος κόσμος, η Βραζιλία σε έναν καλλιτέχνη για να αναπτυχθεί συγκριτικά με την κορεσμένη και παλιά Ευρώπη. Αυτό φυσικά δεν ισχύει απαραίτητα! Κάθε τόπος έχει τα θετικά και τα αρνητικά του στοιχεία. Και στην Ευρώπη έχει απίστευτα πράγματα να κάνει κανείς και το εξωτικό στοιχείο της Βραζιλίας δεν είναι μόνο εξωτικό… κυρίως λόγω της τριτοκοσμικής οργάνωσης των πραγμάτων. Τότε όμως έφυγα πολύ ενθουσιασμένος από το Παρίσι. Άλλαξα ζωή για δεύτερη φορά…

2015: Η επιστροφή στην Ελλάδα

Οι λόγοι που με ώθησαν να επιστρέψω στην Ελλάδα; Πολλοί και διαφορετικοί! Κυρίως οικογενειακοί καθώς η σύζυγός μου, με την οποία είμαστε μαζί τα τελευταία 11 χρόνια, είναι ελληνίδα. Σημαντικός παράγοντας καθώς τη ζωή μου την κατευθύνουν τα συναισθήματά μου και όχι η καριέρα μου… Πάει πολύς καιρός όμως που ήρθε στη ζωή μου ξαφνικά ένα αίσθημα, άγνωστο για εμένα πριν, η νοσταλγία. Τη νοσταλγία ενίσχυσε και το αίσθημα έντονης κούρασης που νιώθαμε, η σύζυγός μου κι εγώ, ένα αίσθημα που αυξανόταν μέρα με την ημέρα, χρόνο με το χρόνο. Αιτία είναι οι τραγικές συνθήκες της Βραζιλίας. Η κρίση στην Ελλάδα για εμάς είναι ανώδυνη σε σχέση με τη Βραζιλία.

Ξέρετε τί σημαίνει να ζεις σε μία πόλη της Λατινικής Αμερικής, 20.000.000 κατοίκων, και με την πρώτη βροχή να μην έχεις ηλεκτρικό; Να ζεις στην πόλη της οποίας το ποτάμι είναι το πιο μολυσμένο του πλανήτη ή να πρέπει να στείλεις τα παιδιά σου σε ιδιωτικό σχολείο καθώς μπορεί σε δημόσιο να τα σκοτώσουν; Πόσα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε φαβέλες και πόσοι λίγοι είναι δυσεκατομμυριούχοι και κυκλοφορούν με ελικόπτερα; Ξέρετε τί είναι η συντριπτική πλειοψηφία του λαού να μην ξέρει να γράφει, να διαβάζει κατά συνέπεια να σκέφτεται, να ψηφίζει, να σου δώσει μια πληροφορία στο δρόμο;

Ο νέος κόσμος και η παλιά Ευρώπη: Το παρελθόν ως ελευθερία και ως δέσμευση

Βασικά υπάρχει και ένα ενδιαφέρον στην Αμερική είτε είναι βόρεια είτε είναι νότια, αυτό του νέου κόσμου. Από τη μία ειδικά η Β. Αμερική ίσως από την αίσθηση κατωτερότητας σε σχέση με την Ευρώπη προτείνει μία ποπ κουλτούρα απέναντι στην κουλτούρα αιώνων της γηραιάς ηπείρου. Από την άλλη βέβαια ένας κόσμος που δεν έχει 4.000 χρόνια αναφοράς πίσω του όπως εμείς ή κάποιους αιώνες τέχνης, γλώσσας και πολιτισμού όπως η Ευρώπη ίσως αισθάνεται μια ελευθερία να δημιουργήσει νέα πράγματα. Δηλαδή εάν δεν έχεις να δώσεις λόγο για κάθε στίχο που γράφεις γιατί έχεις πίσω σου στίχους τριών χιλιάδων χρόνων τότε σίγουρα νιώθεις ελεύθερος να γράψεις ό, τι σου έρθει θα μπορούσαμε να πούμε απλοϊκά. Αυτό είναι μια δημιουργικότητα πολύ ενδιαφέρουσα και αυτό ήταν και ένα στοιχείο που με τράβηξε στη Βραζιλία. Από την άλλη αυτή η έλλειψη αναφοράς φαντάζεστε τί προβλήματα δημιουργεί με τη σειρά της. Γιατί η ελευθερία του να κάνεις ό, τι σου έρθει καμιά φορά σημαίνει πως κάνεις ακριβώς αυτό· ό, τι σου έρθει χωρίς να σημαίνει τίποτα! Αυτός ήταν ένας ακόμα λόγος που ενέτεινε την κούρασή μας από τη ζωή στη Βραζιλία. Γιατί όταν δεν υπάρχει μια αναφορά, η δημιουργική ελευθερία που αυτή η έλλειψη σου προσφέρει είναι πεπερασμένη. Κάποια στιγμή νιώθεις εγκλωβισμένος.

Δήμος Γκουνταρούλης, Ίσμαελ Ίβο, photo: Σωκράτης Νίκογλου

«Λόγος – Διάλογος» – Η μουσική του Μπαχ, μια υπόθεση ζωής

Όποιος είναι βιολοντσελίστας έχει φυσικά έχει ιδιαίτερο θαυμασμό για τις 6 σουίτες για σόλο βιολοντσέλο του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Έργα πολύ γνωστά, πολύ αγαπητά και φυσικά σπουδαία! Σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής μου πορείας και ανάμεσα σε όλα τα μουσικά είδη με τα οποία ασχολήθηκα, τα συγκεκριμένα έργα του Μπαχ, ήταν η σταθερά μου. Από 11 χρονών μέχρι και σήμερα… Τα μελετούσα ξανά και ξανά, άλλαζα απόψεις, αναθεωρούσα. Κάποια στιγμή άρχισα να αφιερώνομαι στην μπαρόκ μουσική, στη μουσική του 17^ου και 18^ου αι. Αυτή μου η ενασχόληση με έκανε να αλλάξω την άποψή μου για τις σουίτες του Μπαχ και από την «ανάγνωση» του μοντέρνου τσελίστα άρχισα να τις μελετώ με ιστορική άποψη, με μπαρόκ βιολοντσέλο, με εντέρινες χορδές, με έναν ρητορικό τρόπο, σα να ήταν λόγος – εξ’ού και η πρώτη λέξη του τίτλου της παράστασης Λόγος – Διάλογος – και φυσικά με το χειρόγραφο της Αννας Μαγνταλένα Μπαχ. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο καθώς το αυθεντικό χειρόγραφο του Μπαχ δεν υπάρχει, χάθηκε… Επομένως, η πρώτη πηγή που έχουμε για τις 6 σουίτες για σόλο βιολοντσέλο είναι το χειρόγραφο της Άννας Μαγνταλένα, της δεύτερης συζύγου του, που ήταν και εκείνη που ετοίμαζε τα αντίγραφα των έργων του.

Οι αμφισβητήσεις για το χειρόγραφο της Άννας Μαγνταλένα Μπαχ

Εκτός από τις νότες στο χειρόγραφο η Άννα Μαγνταλένα έχει αντιγράψει από τον σύζυγό της τις δοξαριές, (σ.σ.: λιγκατούρα) δηλαδή για να εξηγήσω απλά τί εννοώ, έγραφε πόσες νότες θα έχει μία δοξαριά, πόσες νότες θα έβαζε κανείς στο ίδιο δοξάρι πριν αρθρώσει την επόμενη δοξαριά. Ο τρόπος όμως της γραφής είναι τρομερά διαφορετικός και πρωτότυπος. Τόσο διαφορετικός από ό, τι θα περίμενε κανείς που έχει δημιουργήσει πολεμική ανάμεσα στους τσελίστες για πολλές δεκαετίες τώρα καθώς κανένας δεν δέχεται στο χειρόγραφο της Άννας Μαγνταλένα τις δοξαριές γιατί θεωρούνται σχεδόν αναρχικές. Εγώ σκέφτηκα πως δεν είναι δυνατόν η Άννα Μαγνταλένα να έγραψε τις νότες σωστές και όλες τις δοξαριές λάθος. Αφιέρωσα 15 περίπου χρόνια να μελετήσω το χειρόγραφο αυτό. Μετά από μια εμπειρία ζωής με τα χειρόγραφα, τα ηχογράφησα ερμηνεύοντάς τα με το μπαρόκ τσέλο μου και βγήκε το διπλό μου άλμπουμ με τις 6 σουίτες του Μπαχ το οποίο απέσπασε και πολλά βραβεία γεγονός που με έκανε ιδιαίτερα χαρούμενο και ήσυχο πως πλέον ο κύκλος με τις σουίτες του Μπαχ έκλεισε για εμένα.

 

Η πρόταση για το project

Πώς μας εκπλήσσει όμως η ζωή πάντα… Ήρθε κάποια στιγμή ένας μεγάλος χορηγός ο οποίος γνώριζε το συγκεκριμένο δίσκο μου και γενικότερα τη δουλειά μου και μου πρότεινε να κάνω ένα μεγάλο project! Να επιλέξω 6 καταξιωμένους Βραζιλιάνους χορευτές οι οποίοι θα ετοιμάσουν (ο καθένας με την ομάδα του) μία χορογραφία για την κάθε μία από τις 6 σουίτες για σόλο βιολοντσέλο του Μπαχ… Κάλεσα λοιπόν τους 6 χορογράφους μοντέρνου χορού και επέλεξα να δώσω στον καθένα τη σουίτα που θεώρησα πως του ταιριάζει καλύτερα. Επέλεξα καλλιτέχνες του σύγχρονου χορού καθώς το ιστορικό στοιχείο θα ήθελα να δίνεται από την πλευρά της μουσικής με την ερμηνεία του μπαρόκ βιολοντσέλου μου.

Αυτό το project ήταν πολύ σημαντικό για εμένα καθώς σε όλη μου τη ζωή συνεργαζόμουν με μουσικούς, εκτελεστές όπως εγώ της ίδιας τέχνης! Όταν μου προτάθηκε αυτό το project έκανα ένα μεγάλο και άκρως ενδιαφέρον ταξίδι στην τέχνη του χορού. Είδα, διάβασα, μελέτησα και μαγεύτηκα! Με πολύ σεβασμό και προσοχή άρχισα να έχω ένα διάλογο με μία άλλη τέχνη, μία άλλη γνώση, αυτή του χορού. Όλο το projectήταν ο διάλογος.Η πρώτη παρουσίαση του μεγάλου αυτού εγχειρήματος έγινε το 2012.Με μεγάλη επιτυχία που αποτέλεσε και τον λόγο για την επανάληψη της παράστασης ένα χρόνο μετά, το 2013.

 

«Λόγος – Διάλογος» – Δήμος Γκουνταρούλης – Ισμαέλ Ίβο

Φυσικά το συνολικό project με τις 6 σουίτες χορογραφημένες από τους 6 χορογράφους και ερμηνευμένες από τις 6 ομάδες τους ήταν δυσκίνητο. Με μεγάλη χαρά όμως διαπίστωσα ότι η κάθε μία συνέχισε αυτόνομα με τη δική της ζωή και κάποιες συνεργασίες με κάποιους χορογράφους ήταν πολύ δυνατές! Μία από αυτές, ίσως και η πιο δυνατή ήταν με τον Ισμαέλ (5η σουίτα). Ο Ισμαέλ είναι τρομερά δυνατή προσωπικότητα, είναι ένας θρύλος του βραζιλιάνικου χορού, ένας άνθρωπος με μία απίστευτη καριέρα στην Αμερική, μετά στην Ευρώπη. Πολύ βαθύς και πολύ εμπνευμένος άνθρωπος! Η πιο έντονη ίσως από τις συνεργασίες του project! Για όλους αυτούς τους καλλιτεχνικούς και πρακτικούς λόγους παρουσιάζουμε στην Αθήνα και στο Φεστιβάλ Αθηνών αυτή τη σουίτα, την 5η, την πιο σκοτεινή και θλιμμένη ίσως σουίτα από όλες. Ο Μπαχ ζητάει στο χειρόγραφο από τον βιολοντσελίστα να ξεκουρδίσει μία από τις 4 χορδές, την πιο ψιλή, και να την κατεβάσει έναν ολόκληρο τόνο κάτω και έτσι αλλάζει δραστικά ο ήχος του τσέλου, σκουραίνει … Αυτό δουλέψαμε με τον Ισμαέλ με μια ποιητική έμπνευση! Αυτή η σουίτα και αυτή η παράσταση εκφράζει τα πάθη του σύγχρονου ανθρώπου. Ήταν στις προθέσεις μας να κάνουμε έναν παραλληλισμό με τον άνθρωπο και κάποιους παραλληλισμούς με Μάρυρες της εποχής μας, όπως τον Μαρά της γαλλικής επανάστασης που τον σκότωσαν οι ίδιοι οι δικοί του μέσα στη μπανιέρα… Στο τέλος όμως της παράστασης είναι έντονη η γεύση της λύτρωσης, της ανάτασης, της κάθαρσης.

Δήμος Γκουνταρούλης, Ίσμαελ Ίβο, photo: Σωκράτης Νίκογλου

Επόμενα καλλιτεχνικά σχέδια

Φτάνω στην Ελλάδα μετά από 27 χρόνια· δεν βιάζομαι πολύ. Έχω ήδη μιλήσει με ανθρώπους για συνεργασίες και επερχόμενες δουλειές! Σκέφτομαι να δημιουργήσω και το μπαρόκ γκρουπ μου καθώς υπάρχουν εξαιρετικοί μουσικοί. Υπάρχουν φυσικά και κάποιες επαγγελματικές προτάσεις για εμφανίσεις στην Ευρώπη. Οι αποστάσεις από την Ελλάδα στις χώρες της Ευρώπης μου φαίνονται, ξέρετε, μικρές πλέον σε σχέση με τα ταξίδια μου από και προς τη Βραζιλία… Οπότε, προς το παρόν αναμένω με μεγάλη χαρά τις δύο παραστάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών. Έπειτα θα ακολουθήσουν οι συζητήσεις για τις επερχόμενες συνεργασίες. Για μένα είναι παράδεισος που ξαναγύρισα εδώ. Δείτε το, απλώς, σαν ένα θετικό μήνυμα που φέρνει ένας Έλληνας που επιστρέφει…

Ο Δήμος Γκουνταρούλης και ο Ισμαέλ Ίβο θα παρουσιάσουν το project «Λόγος – Διάλογος», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στις 13 και 14 Ιουνίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Πληροφορίες: www.greekfestival.gr

Baxter Theatre Centre: Οχι απλως αλλη μια «Δεσποινις Τζουλια»

Γράφει ο Νώντας Δουζίνας

Το Φεστιβάλ Αθηνών δίνει για ακόμη μια χρονιά τη δυνατότητα στο φιλότεχνο κοινό, μέσω του ποικιλόμορφου προγράμματος που φιλοξενεί, να γνωρίσει από κοντά το έργο σημαντικών καλλιτεχνών της διεθνούς σκηνής. Η συνεργασία με τη διεθνή σκηνή αποτελεί εξαρχής έναν στόχο του Φεστιβάλ και είναι γεγονός, πως χάρη σε αυτό πολλοί από εμάς έχουμε παρακολουθήσει το έργο καλλιτεχνών που δε θα είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε ιδίοις όμμασι, από τη στιγμή που δε θα είχαμε τη δυνατότητα να ταξιδέψουμε εκτός συνόρων.

Πολλές και σημαντικές είναι οι θεατρικές παραστάσεις που θα παρουσιαστούν στο Φεστιβάλ από Έλληνες ή ξένους καλλιτέχνες, όμως σκοπός του παρόντος άρθρου δεν είναι τόσο μια αμιγώς θεατρική πρόταση, όσο η διερεύνηση ενός κοινωνικοπολιτικού πλαισίου, μέσα από το οποίο θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε καλύτερα, τις επιρροές του σκηνοθέτη και ευρύτερα, το πλαίσιο που εντάσσεται η παράσταση.

Bongile Mantsai, Hilda Cronje, Thoko Ntshinga, Tandiwe Nofirst Lungisa

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο 20ός αιώνας αποτέλεσε τον αιώνα των άκρων, αφού μπορεί από τη μία πλευρά να συνοδεύτηκε από τεχνολογική πρόοδο που ελάχιστοι μπορούσαν να φανταστούν, όμως από την άλλη, περιλάμβανε κτηνωδίες από ανθρώπους απέναντι σε ανθρώπους, που πολύ δύσκολα θα ξεχαστούν στο μέλλον. Η Αφρική, κατεξοχήν πεδίο εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, εξαιτίας της πλούσιας σε παραγωγικές πηγές μορφολογίας της, έχει υπομείνει το δικό της Γολγοθά σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, κάτι που δυστυχώς συνεχίζεται και στον 21ο αιώνα. Μία από τις -πολλές- χώρες της Μαύρης Ηπείρου που έχουν γνωρίσει την αποικιοκρατία, έχοντας υπάρξει αποικία των Βρετανών και των Ολλανδών από τον 17ο αιώνα, είναι η Νότιος Αφρική. Έχοντας κλίμα που σύμφωνα με τις μαρτυρίες θυμίζει περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, το κλίμα του Σαν Φρανσίσκο, η Νότιος Αφρική έγινε πεδίο αντιπαράθεσης, λόγω του πλούσιου υπεδάφους της. Μια πολύ σημαντική πηγή εσόδων για τη Νότια Αφρική είναι τα διαμάντια, η εξαγωγή των οποίων αποτέλεσε μήλον της έριδος σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Οι σφαίρες επιρροής αντιμάχονταν διαρκώς και στις περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις, το τίμημα πληρώνεται από τους γηγενείς, ιδιαίτερα όταν η χώρα που αναφερόμαστε βρίσκεται στην Αφρική. Από τη στιγμή που τη διοίκηση της πλούσιας αυτής χώρας ανέλαβαν οι γηγενείς και πιο συγκεκριμένα, το Εθνικό Κόμμα της Αφρικής κατά τη δεκαετία του ’40 η κατάσταση ξέφυγε, με σαφέστατες φυλετικές διακρίσεις ενάντια στους μαύρους. Το γνωστό «Απαρτχάιντ» λοιπόν, που στα αφρικανικά σημαίνει «διάκριση» αποτέλεσε μια μορφή πολιτικής στη χώρα, όπου οι πολίτες διαχωρίζονταν με βάση το χρώμα τους. Η ρατσιστική αυτή πολιτική, όπως είδαμε και σε άλλες περιπτώσεις μισαλλοδοξίας κατά τον 20ό αιώνα, επεκτάθηκε εντέλει και σε πολιτικές πεποιθήσεις και διήρκεσε επισήμως από το 1948 έως και το 1994, όταν και καταργήθηκε, ενώ στο τιμόνι της Νοτίου Αφρικής βρισκόταν ο Νέλσον Μαντέλα. Οι εμφύλιες διαμάχες κράτησαν για περίπου 50 χρόνια (σ.σ. αν δεχθούμε πως έχουν σταματήσει σήμερα) και με αριθμούς αποδεικνύεται, η εκμετάλλευση και η διαρκής καταπίεση ενός ολόκληρου λαού, όπως οι μαύροι της Αφρικής. Ενδεικτικά αναφέρουμε με βάση δημοσίευμα έρευνας του Πανεπιστημίου του Stanford στις ΗΠΑ πως το 1978, πέραν των πολλών θυμάτων από τις διαρκείς πολιτικές συγκρούσεις, οι μαύροι της Νοτίου Αφρικής είχαν πληθυσμό 19 εκατομμυρίων ατόμων, έναντι 4,5 των λευκών, ενώ οι απολαβές τους για την ίδια επαγγελματική θέση, ήταν 14 φορές μικρότερες. Αυτό συνέβαινε βέβαια στις ελάχιστες περιπτώσεις που υπήρχαν επαγγελματικές θέσεις που αποτείνονταν τόσο σε λευκούς όσο και σε μαύρους, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις επρόκειτο για θέσεις «αποκλειστικά για λευκούς». Σε επίπεδο υγείας, αναλογούσε 1 γιατρός για κάθε 400 λευκούς, τη στιγμή που για τους μαύρους η αναλογία ήταν 1/44.000. Οι μαύροι, ήταν υποχρεωμένοι να επιδεικνύουν διαβατήριο για να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της χώρας. Τα τελευταία χρόνια, γίνονται εκτεταμένες έρευνες για να διαπιστωθεί ο ακριβής αριθμός των μαύρων που θανατώθηκαν στη Νότιο Αφρική κατά την περίοδο του Απαρτχάιντ, όμως ο ακριβής υπολογισμός είναι πολύ δύσκολος για λόγους που δεν είναι σκόπιμο να αναλυθούν εδώ. Σύμφωνα πάντως με υπολογισμούς, πολλές χιλιάδες (ίσως και εκατομμύρια) μαύροι θανατώθηκαν κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου.

Mies Julie. Zoleka Helesi – courtesy of SRT ©Watson Lau

BAXTER THEATRE CENTRE

Το Baxter Theatre Centre δημιουργήθηκε στο Κέιπ Τάουν (Cape Town) το 1977, δηλαδή κατά τη διάρκεια του Απαρτχάιντ, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της πόλης. Το Baxter ήταν ένας φορέας ελπίδας στην εποχή του Απαρτχάϊντ. Στο συγκεκριμένο θεατρικό κέντρο, παρουσιάζονταν πολυφυλετικά και προοδευτικά έργα, σε μια εποχή που οποιαδήποτε δραστηριότητα τέτοιας φύσεως διωκόταν. Θεμελίωσε δηλαδή την πολιτιστική του δράση ως έναν φάρο παιδείας και πολιτισμού, σε μια εποχή άκρατου φυλετικού και κατά συνέπεια, κοινωνικού ρατσισμού, βρισκόμενο μάλιστα στον πυρήνα ενός πλήρως ανελεύθερου πολιτικού καθεστώτος. Αυτές τις πολυπολιτισμικές αρχές συνεχίζει να υπερασπίζεται το «Baxter Theatre Centre» που αποτελεί πλέον έναν από τους πιο σημαντικούς θεατρικούς φορείς της Αφρικής, παρέχοντας παραστάσεις παγκοσμίου επιπέδου αλλά κυρίως, συνεχίζοντας να παρέχει ευκαιρίες σε κατώτερες κοινωνικές ομάδες, που δεν έχουν την ίδια δυνατότητα πρόσβασης στην εκπαίδευση. Ενδεικτικό αυτής της δράσης είναι το «Zabalaza Festival» που διοργανώνει από το 2011. Οι στόχοι του εν λόγω Φεστιβάλ είναι πολλοί αλλά με κοινή βάση, την πολιτισμική εκπαίδευση που συνεπάγεται την γενικότερη παιδεία των κατοίκων της Νοτίου Αφρικής, φυσικά ανεξαρτήτως φυλετικών χαρακτηριστικών. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του θεατρικού κέντρου, σκοποί είναι η αναζήτηση νέων ταλέντων, η δημιουργία νέου θεατρικού κοινού, η παροχή πλατφόρμας ελεύθερης έκφρασης για καλλιτέχνες μέσω εναλλακτικών φεστιβάλ μικρότερου ή μεγαλύτερου βεληνεκούς όπως το Zabalaza Festival, η ύπαρξη workshops και φυσικά, η παροχή υποτροφιών για άτομα με μικρότερες ευκαιρίες πρόσβασης στην εκπαίδευση.

Mies Julie

Το Baxter Theatre Centre θα επισκεφθεί τη χώρα μας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, για 3 παραστάσεις στις 11-13 Ιουνίου 2015. Το έργο που θα παρουσιαστεί ονομάζεται «Mies Julie» και αποτελεί ένα κείμενο βασισμένο στο «Δεσποινίς Τζούλια» του Αυγούστου Στρίντμπεργκ. Τόσο η διασκευή όσο και η σκηνοθεσία του έργου, που παρουσιάζεται από το 2012 σε όλο τον κόσμο, φέρει την υπογραφή της σημαντικής και πολυβραβευμένης Νοτιοαφρικανής Yaël Farber. Η υπόθεση του έργου, που γράφτηκε το 1888 από τον Στρίντμπεργκ, μεταφέρεται από τη Σουηδία στην Νότια Αφρική. Όπως αναφέρεται από το Ελληνικό Φεστιβάλ: «Το πολύκροτο έργο του Στρίντμπεργκ (1888) φέρνει επί σκηνής, σαν σε τελετουργικό αλληλοσπαραγμό, την αβυσσαλέα αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο κοινωνικές τάξεις, δύο φύλα, δύο ψυχισμούς. Στην παγανιστική ευφορία μιας νύχτας μεσοκαλόκαιρου ο υπηρέτης οδηγεί την κόρη του κόμη στη συντριβή, «με την ωμότητα του σκλάβου και την κρύα καρδιά του κυρίαρχου». Μέσα από ποια βιώματα, μνήμες, εικόνες και συναισθήματα η σκηνοθεσία θα προσεγγίσει το αδυσώπητο παιχνίδι θύτη και θύματος, εξουσίας και σαγήνης ανάμεσα στη λευκή Julie και τον μαύρο John;»

Thoko Nthsinga, Bongile Mantsai in Mies Julie ©Murdo MacLeod

Αυτό είναι και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που γεννά η συγκεκριμένη παράσταση. Πώς θα διαχειριστεί ένα μεγάλο έργο, η διαχρονικότητα του οποίου φαίνεται από τη δυνατότητα μεταφοράς του σε άλλες εποχές και καταστάσεις, μία σκηνοθέτις με τόσο έντονες επιρροές από ένα τέτοιο καθεστώς όπως το Απαρτχάϊντ; Όπως ο σκλάβος της εποχής του Στρίντμπεργκ ήταν ταξικά αδύνατο να «συναντηθεί» με την κόρη του κόμη, έτσι στη Νότιο Αφρική του Απαρτχάϊντ, ο έρωτας ενός μαύρου και μιας λευκής, ήταν επίσης απαγορευμένος, αυτή τη φορά με βάση τα φυλετικά και κατά συνέπεια ταξικά, κριτήρια. Η λευκή Julie και ο μαύρος John συμβολίζουν το τέλος μιας περιόδου που δε θέλουμε να θυμόμαστε, ή μήπως πρέπει να αποτελέσουν το φάρο μας, τώρα που σε όλη την Ευρώπη η μισαλλοδοξία έχει επιστρέψει για τα καλά;

• Για την ιστορία, στην πρώτη «Miss Julie» από το Baxter Theatre Centre το 1985, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά επί σκηνής σε θέατρο της Νότιας Αφρικής, φιλί μεταξύ ανθρώπων διαφορετικού χρώματος…

Τα «αντι-sos» του Ελληνικου Φεστιβαλ ή εξερευνωντας το φεστιβαλικο κοινο

Χωρίς αμφιβολία ένα από τα πολύ σημαντικά οφέλη του ελληνικού κοινού, από τη δεκαετή πλέον καλλιτεχνική διεύθυνση του Γιώργου Λούκου, είναι η διεύρυνση του προσανατολισμού του σε ανοίκεια πολιτιστικά γεγονότα και άγνωστα, σε αυτό, ονόματα. Αυτός δεν είναι άλλωστε και – αν όχι ο σημαντικότερος – ένας πολύ σημαντικός στόχος ενός μεγάλου φεστιβάλ; Η δημιουργία ενός φεστιβαλικού κοινού, ενός κοινού που δεν θα φοβάται να επιλέξει να παρακολουθήσει μία παράσταση με υπογραφή που δεν ανήκει είτε στην καλλιτεχνική μόδα είτε στις ήδη κατακτημένες προσλαμβάνουσές του.

Γράφει: Η Μαριάννα Παπάκη

Παρόλο που σε αυτό τον τομέα έχουν γίνει ήδη σημαντικά βήματα (με αποτέλεσμα ονόματα όπως ο Οστερμάιερ, ο Καστελλούτσι, η Μαγκύ Μαρέν, να είναι πλέον πασίγνωστα στο ελληνικό κοινό το οποίο σπεύδει να κλείσει τη θέση του για τις αντίστοιχες παραστάσεις δημιουργώντας το ένα sold out μετά το άλλο) ο δρόμος παραμένει ακόμα σχετικά μεγάλος για το ελληνικό κοινό αφού στο ίδιο φεστιβάλ αξιόλογες καλλιτεχνικές προτάσεις δεν φαίνονται εξίσου δελεαστικές. Μήπως δεν είναι εξίσου σημαντικές; Μπορεί… Μπορεί όμως και όχι… Το σίγουρο όμως είναι πως εάν δεν τις συμπεριλάβουμε στο φεστιβαλικό μας πρόγραμμα δεν θα μάθουμε ποτέ την απάντηση.

Προς αυτή την κατεύθυνση λοιπόν, δίπλα στα αναμφίβολα πολυσυζητημένα ονόματα που έχουν κερδίσει δίκαια μια θέση στη λίστα μας, ας πάρουμε μια ιδέα και από μία άλλη λίστα αυτή των «αντι-sos» ίσως αλλά σημαντικών, και σε κάποιες περιπτώσεις, εξίσου σημαντικών, παραστάσεων. Γιατί τελικά από την παρακολούθηση μιας αναμενόμενα ενδιαφέρουσας παράστασης αυτό που έχει ίσως μεγαλύτερη αξία είναι η ανακάλυψη μιας ενδιαφέρουσας παράστασης!

• Σταύρος Γασπαράτος, Expanded Piano, 10-11/6, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

(Γιατί δεν είναι συνηθισμένη εμπειρία μέσα από μία performance ο ακροατής να ξεκινά ένα ηχητικό ταξίδι στο εσωτερικό ενός πιάνου…!)

• Δήμος Γκουνταρούλης & Ισμαέλ Ίβο, 13-14/6, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

(Γιατί η σύμπραξη του διακεκριμένου τσελίστα Δήμου Γκουνταρούλη με τον γνωστό χορογράφο και χορευτή Ίσμαελ Ίβο με μουσικό φόντο τον Μπαχ μοιάζει να υπόσχεται ιδιαίτερες καλλιτεχνικές στιγμές!)

• Λενιώ Κακλέα, 25-26/6, Πειραιώς 260
• Ομάδα Χορού Griffon – Ιωάννα Πορτόλου, 29-30/6, Πειραιώς 260 και
• Βραδιά Νέου Ελληνικού Χορού (Αγγελική Τρομπούκη/χορός, Μιχάλης Χόιπελ/τσέλο, Αγνή Παπαδέλη Ρωσσέτου/Blossom)

(Γιατί ο χορός είναι μια τέχνη που έχει πολλά να μας πει… Ας είμαστε κοντά για να ακούσουμε!)

• Βλαντιμίρ και Βόβκα Ασκενάζυ, 12/7, Μικρή Επίδαυρος

(Γιατί ένα ρεσιτάλ με έργα για δύο πιάνα από τον διάσημο Ρωσο-Ισλανδό Βλαντιμίρ Ασκενάζυ που μαζί με τον γιο του Βόβκα, θα ερμηνεύσουν έργα των Σούμπερτ, Ραβέλ, Ραχμάνινοφ στο πανέμορφο μικρό θέατρο της Επιδαύρου αποτελεί ένα μαγικό σκηνικό για μια βραδιά του Ιουλίου!)

• The Erasers, 19/7, Πειραιώς 260

(Γιατί μετά την παράσταση της Κ. Μίτσελ – Δεσποινίς Ζυλί/Σάουμπίνε/2012 – δίνεται στο ελληνικό κοινό η ευκαιρία να ανακαλύψει τις τεχνικές της απευθείας μετάδοσης και του live μοντάζ μέσα από ένα … μεταμοντέρνο road movie!)

Με αφορμή την επερχόμενη συνάντηση Άκραμ Καν και Ισραέλ Γκαλβάν, ένα κείμενο για την προηγούμενη παράστασή του Α. Καν στη Στέγη

Από τις 10 μέχρι τις 15 Μαρτίου 2015 δύο εξαιρετικοί καλλιτέχνες της τέχνης του χορού από διαφορετικούς δρόμους θα βρεθούν μαζί επί σκηνής για μία παράσταση που σίγουρα δεν θέλουμε να χάσουμε..! Ο λόγος για τον Akram Khan και τον Israel Galván οι οποίοι θα παρουσιάσουν στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών την κοινή τους δουλειά υπό τον τίτλο TOROBAKA!

 

Με αυτή την αφορμή λοιπόν, ακολουθεί ένα κείμενο εντυπώσεων από την προηγούμενη έλευση του Άκραμ Καν στη Στέγη με τη δουλειά του, Desh!

Γράφει η Μαριάννα Παπάκη

desh_© Richard Haughton

Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην ιστοσελίδα πολιτισμού Culturenow.gr την Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου 2012.

Akram Khan Company – Desh (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου 2012)

Ο χορός είναι μια από τις πιο όμορφες μορφές έκφρασης! Αυτή η σκέψη τριγύριζε στο μυαλό μου καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης Desh του Akram Khan που παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Και αν κρίνω από την αποθέωση που γνώρισε ο ευφυής αυτός χορογράφος από το κοινό, μάλλον την ίδια σκέψη είχαν και όσοι παρακολουθούσαν στην αίθουσα την «Πατρίδα» του. (Desh στη γλώσσα του Μπανγκλαντές σημαίνει «πατρίδα»).

Για μιάμιση ώρα μόνος πάνω στη σκηνή αφηγήθηκε μέσα από ένα σκηνικό – χορευτικό ποίημα ιστορίες προσωπικές, που λεπτό με το λεπτό, έμοιαζαν να αφορούν τον κάθε άνθρωπο αυτού του κουρασμένου από το χρόνο, από την υπερκατανάλωση, από τον (Δυτικό;) πολιτισμό, από τη ματαιοδοξία, από την ίδια τη φυσική ροή των πραγμάτων πλανήτη. Τα θέματά του, εντελώς προσωπικά και την ίδια στιγμή τρομακτικά καθολικά αφορούσαν τη φύση και τους μουσώνες του Μπανγκλαντές, τις ρίζες των ανθρώπων που επιμένουν να υπάρχουν παρά την ώσμωση της παγκοσμιοποίησης, τη διαμάχη του σύγχρονου πολιτισμού με την κουλτούρα της παράδοσης.

Η ίδια η χορευτική γλώσσα του Khan έχει ως αφετηρία τις καταβολές του στο κλασικό ινδικό ιδίωμα Kathak και στη μαθητεία του στο σύγχρονο χορό. Αυτός ο συνδυασμός λειτούργησε επί σκηνής με τον καλύτερο τρόπο κάνοντας τον χορευτή, ιδανικό αφηγητή της ιστορίας του. (Σημ.: Η λέξη kathak προέρχεται από τη σανσκριτική kathaka που σημαίνει «αφηγητής», «ραψωδός»).

Να σας περιγράψω την ιστορία του Desh δεν έχει νόημα. Το κάνει ιδανικά ο Akram Khan. Αυτό που έχει αξία να μεταφερθεί είναι πως την έξυπνη ιδέα, την έμπνευση του χορογράφου και χορευτή υποστήριξαν με αρτιότητα ο βραβευμένος με όσκαρ («Ο τίγρης και ο δράκος) εικαστικός καλλιτέχνης Tim Vip, ο φημισμένος φωτιστής Michael Hulls (Sadler’ s Wells), η πεζογράφος και ποιήτρια Karthika Nair και τη συνθέτρια Jocelyn Pook, τιμημένη με βραβείο Olivier.

Ο χορευτής που έχει συνεργαστεί, στο παρελθόν, μεταξύ άλλων με τη Juliette Binoche (2008) και τη Sylvie Guillem (2005) με το Desh έκανε το βήμα που πρέπει να κάνει στη διάρκεια της πορείας του ένας καλλιτέχνης για να καταξιωθεί όχι μόνο ως σημαντικός στο χώρο του αλλά και ως σπουδαία καλλιτεχνική παρουσία σε διεθνές επίπεδο στην αυστηρή καταγραφή της ιστορίας των τεχνών. Συγκλονιστική ομορφιά! Μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου στη Στέγη. Μην το χάσετε!

Akram Khan & Israel Galván

TOROBAKA

10-15 Μαρτίου 2015 20:30

Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Κεντρική Σκηνή

Desh (φωτ. © Richard Haughton)

Γιαννης Σκουρλετης, Σαββας Στρουμπος, Κωνσταντινος Χατζης: Εξελιξη και χαρακτηρας

Γιάννης Σκουρλέτης, Σάββας Στρούμπος και Κωνσταντίνος Χατζής: Πρόκειται για 3 περιπτώσεις σκηνοθετών που διαφέρουν ουσιαστικά μεταξύ τους αλλά τα τελευταία χρόνια κερδίζουν σιγά σιγά και επάξια μία σημαντική θέση στην ελληνική θεατρική σκηνή.

Οι παραστάσεις τους δεν είναι όλες τις φορές soldout αν και θα έπρεπε. Ως σκηνοθέτες είναι γνωστοί στο χώρο αλλά όχι όσο θα άξιζε να είναι ανάμεσα στους λεγόμενους… θεατρόφιλους! Όσα αναφέρονται παρακάτω αφορούν σε μία εκτίμηση της συνολικής παρουσίας των σκηνοθετών μέχρι σήμερα. Οπωσδήποτε, εάν επιχειρούσε κάποιος μια αναλυτική κριτική της κάθε παράστασής τους και αδυναμίες θα έβρισκε και περιθώρια βελτίωσης. Εδώ όμως, η προσέγγιση του έργου τους είναι συνολική. Και στη συνολική αυτή παρακολούθηση της δουλειάς τους, το πρόσημο είναι χωρίς αμφιβολία θετικό. Όσοι λοιπόν δεν τους γνωρίζουν, ας τους ανακαλύψουν και όσοι τους έχουν δει ας μας αφήσουν το περιθώριο να υπογραμμίσουμε τη δουλειά τους η οποία σίγουρα διαθέτει κάτι που είναι δύσκολο να αποκτηθεί: χαρακτήρα!

Γράφει η Μαριάννα Παπάκη

Γιάννης Σκουρλέτης – Ομάδα bijoux de kant

Πρόκειται για μία ιδιαίτερη περίπτωση στη σύγχρονη  ελληνική θεατρική

Γιάννης Σκουρλέτης

σκηνή. Χαρακτηριστικό της ομάδας είναι η έντονη θεατρικότητα δοσμένη αισθητικά μέσα από την ηχηρή παρουσία της σκηνογραφίας. Εντυπωσιακά σκηνικά, έντονο μακιγιάζ, ψηλά (πολύ ψηλά) τακούνια, χρώματα, αντικείμενα που μπορεί να είναι σύμβολα (μπορεί και όχι) και χαρακτήρες που μπορεί να πλαισιώνουν τα αντικείμενα και όχι απαραίτητα το αντίστροφο. Η εικαστική σκηνογραφία δεν είναι απλώς μια επιλογή της ομάδας αλλά μία δήλωση αισθητικής. Εικαστική σκηνοθεσία θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τη δουλειά του Γιάννη Σκουρλέτη που άλλωστε – ως εικαστικός ο ίδιος – δεν θα μπορούσε να μην αντλεί ερεθίσματα από αυτή του την πλευρά. Οι σκηνές του άλλες φορές φέρνουν στο νου έργα του Τσαρούχη και άλλες αισθητική Rodrigo García. Δεν είναι όμως τίποτα από αυτά. Σημαντικό ρόλο στις σκηνοθεσίες του Σκουρλέτη παίζει το θέμα, το περιεχόμενο – όσο και αν κάποιος θα στοιχημάτιζε στο αντίθετο. Κι όμως η θεματολογία που επιλέγει έχει άμεση, άλλες φορές ορατή και άλλες αδιόρατη, σχέση με την αισθητική της δουλειάς του. Στην παράσταση «Είσαι σκοπός και γύρω σου χορεύουν τσοπανόσκυλα» – βασισμένη στο έργο του συγγραφέα, ποιητή και μεταφραστή Γιώργου Ιωάννου με έναν εξαιρετικό Στράτο Τζώρτζογλου – αλλά και στην παράσταση «Στέλλα travel: η γη της απαγγελίας» το ελληνικό στοιχείο ήταν παρόν και τόσο καλά ενσωματωμένο σε μία μοντέρνα απόδοση, που κατανόησε τον καλλιτέχνη Ιωάννου, τον μύθο «Στέλλα» χωρίς να επιλέξει να χρησιμοποιήσει περιττά ευρήματα. Έγινε δουλειά, υπήρξε έμπνευση και θέση. Όσο για το πρόσφατο «Πολιτισμός: Μια κοσμική Τραγωδία», η εικαστική εγκατάσταση – σκηνογραφία χρησιμοποίησε την επιβλητική της παρουσία ως φιλόξενο περιβάλλον για να ακουστεί ο άφοβος λόγος του Δημητριάδη.

Σάββας Στρούμπος – Ομάδα Σημείο Μηδέν

Σάββας Στρούμπος

Περνάμε τώρα σε μια εντελώς διαφορετική περίπτωση δουλειάς, αυτή της ομάδας «Σημείο Μηδέν». Η ομάδα με επικεφαλής τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Σάββα Στρούμπο διαμορφώνει στην πορεία της έναν χαρακτήρα που βασίζεται στην ενταντική ερευνητική δουλειά, στην αναζήτηση θεμάτων – έργων με κοινωνικό στοχασμό και πολιτικές αναζητήσεις. Ο άνθρωπος είναι η βασική έννοια με την οποία καταπιάνεται η ομάδα. Ή πιο σωστά ο άνθρωπος και τα όριά του σε συνθήκες φανερά ανελεύθερες ή φαινομενικά πολιτισμένες. Τα σκηνικά αντικείμενα που χρησιμοποιεί η ομάδα είναι λιγοστά και όταν υπάρχουν,  έχουν έναν απόλυτα λειτουργικό ρόλο ώστε να εξυπηρετούν τη δράση και να εντείνουν την τραγικότητα της ανθρώπινης φύσης. Το σώμα, το βλέμμα, η κίνηση – ακόμα και η ανεπαίσθητη – εκλύουν μία ενέργεια που γεμίζει το ελλειπτικό σκηνικό περιβάλλον. Τα σώματα, ως καλοί αγωγοί του ρεύματος, μεταφέρουν τον λόγο διασώζοντας όλο τον ηλεκτρισμό του. Κάφκα, Καμύ, Μπύχνερ είναι κάποια από τα ονόματα που απασχολούν σκηνικά την ομάδα, γεγονός που αποδεικνύει την ανάγκη του σκηνοθέτη για σπουδαίο λόγο εκφρασμένο με μια ομιλούσα σωματικότητα. Και αυτό είναι φυσική εξέλιξη, θα μπορούσαμε να πούμε, καθώς ο Σάββας Στρούμπος είναι εδώ και πολλά χρόνια συνεργάτης, ηθοποιός και βοηθός σκηνοθέτη, του Θεόδωρου Τερζόπουλου. Ασκημένος στη μέθοδό του, αντλεί στοιχεία από την πολύτιμη αυτή εμπειρία του και διαγράφει τη δική του προσωπική πορεία στο χώρο, όντας απόλυτα συνειδητοποιημένος για τα μηνύματα που θέλει να εκπέμπουν οι δουλειές του. Εδώ και κάποιους μήνες, ο Σάββας Στρούμπος βρίσκεται στη Ρωσία με την ιδιότητα του βοηθού σκηνοθέτη του Θεόδωρου Τερζόπουλου που ανεβάζει στο Θέατρο Αλεξαντρίνσκυ της Αγίας Πετρούπολης το «Τέλος του παιχνιδιού» με Ρώσους ηθοποιούς. Ο Σάββας Στρούμπος είναι ένας σκηνοθέτης του οποίου η παιδεία αλλά και η οπτική δεν είναι απλώς ενδιαφέρουσες αλλά απαραίτητες για τη δική μας παιδεία και οπτική στις σκοτεινές εποχές που διανύουμε.

Κωνσταντίνος Χατζής – Ομάδα Χρώμα

Κωνσταντίνος Χατζής

Θέατρο με το τίποτα! Όποιος παρακολούθησε την τελευταία δουλειά του Κωνσταντίνου Χατζή, τη διασκευή του λογοτεχνικού έργου του Σελίν «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας», σίγουρα αντιλαμβάνεται αυτό που μόλις ανέφερα! Ο Κωνσταντίνος Χατζής, ίσως δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός ακόμα και στους ανθρώπους που παρακολουθούν πολλές θεατρικές παραστάσεις. Πρόκειται όμως για έναν εξαιρετικά ταλαντούχο σκηνοθέτη που έχει την ικανότητα να κάνει θέατρο το οτιδήποτε, σκηνή το… οπουδήποτε και να «εμφυσήσει» τη θεατρική μαγεία, πραγματικά, στον οποιονδήποτε. Και αυτό είναι, χωρίς αμφιβολία, μεγάλο χάρισμα! Το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» μέσα σε 10 τετραγωνικά μέτρα, με έναν αυτοσχέδιο προβολέα τον οποίο καθοδηγούσε ο σκηνοθέτης και με έναν χειμαρρώδη Γιάννη Χαρτοδιπλωμένο στην ερμηνεία, κατάφερε να γίνει μία από τις πιο ουσιαστικές παραστάσεις της σεζόν. Ακραία λιτή σκηνογραφικά αλλά τόσο δυνατή ερμηνευτικά και εν γένει σκηνοθετικά δουλειά. Η ματιά του Κωνσταντίνου Χατζή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως σύγχρονη, αφαιρετική και ατμοσφαιρική ταυτόχρονα. Η θεατρικότητα, που δημιουργεί μέσα από την προσεκτική εκφορά του λόγου, είναι πυκνή και δεν αφήνει ούτε μία λέξη να αφεθεί στον αέρα χωρίς το νόημά της. Κάθε λέξη του κειμένου αποκτά οντότητα και κάθε στιγμή του ηθοποιού προέρχεται από βαθιά κατανόηση όχι μόνο της ιδέας αλλά και του συναισθήματος του κειμένου. Το μεγάλο «συν» του Χατζή είναι, ίσως, αυτό· η δυνατότητα που έχει να προβάλλει την ατμόσφαιρα του έργου, το συναίσθημα του συγγραφέα καταφέρνοντας όμως την ίδια στιγμή να «χρησιμοποιεί» αυτή την ατμόσφαιρα ως μέσο μεταφοράς και ανάδειξης του βαθύτερου νοήματος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ηθοποιοί του βεληνεκούς και του ταλέντου της Λυδίας Κονιόρδου και της Αγλαΐας Παππά τον εμπιστεύτηκαν. Την παράσταση «Julius», προσωπικά, την τοποθετώ ανάμεσα στις καλύτερες παραστάσεις Ελλήνων δημιουργών που είδαμε τα τελευταία χρόνια. Με ένα σκηνικό που έκοβε στη μέση το χώρο και με το, ίδιο αιχμηρό, κοίταγμα των ηθοποιών που έμοιαζε με αντισφαίριση της πίκρας τους, το «Julius» έβαλε τον πήχη πολύ ψηλά αλλά ο Κωνσταντίνος Χατζής με το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» που ακολούθησε, απέδειξε πως δεν φοβάται τα ύψη.

Δουλειές των τριών σκηνοθετών, Γιάννη Σκουρλέτη, Σάββα Στρούμπου και Κωνσταντίνου Χατζή θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών το οποίο ελλείψει πόρων στρέφεται ακόμα περισσότερο στους Έλληνες δημιουργούς. Έτσι λοιπόν, η ομάδα BijouxDeKant του Γιάννη Σκουρλέτη θα παρουσιάσει την παράσταση «ΡΑΜΟΝΑ travel/η γη της καλοσύνης», της Γλυκερίας Μπασδέκη (5-8, 12&13, 18-21 Ιουνίου/Πειραιώς 260). Η ομάδα Χρώμα του Κωνσταντίνου Χατζή θα παρουσιάσει την «Τριλογία της πόλης», της Λούλας Αναγνωστάκη (10-13 Ιουνίου/Πειραιώς 260) και η Ομάδα Σημείο Μηδέν του Σάββα Στρούμπου θα παρουσιάσει τη νέα εκδοχή της πρώτης τους δουλειάς , της «Σωφρονιστικής αποικίας», του Φραντς Κάφκα (18-20 Ιουνίου/Πειραιώς 260).